आयुर्वेद बुस्टर क्याप्सुल

पुस्तकको बारेमा

•  लोकसेवामा सोधिएका १,००० भन्दा बढि mcqs समावेश । 
• कम समयमा उपलब्धिमुलक अध्ययन गर्न सकिने । 
• सरल एंव् बुजने शैलिमा तयार गरिएको । 
• confusing हुने सम्पुर्ण विषयहरुलाई एउटैमा समावेश । 
• चौंथो र पाचौ तहको लागी अति उत्तम । 
• प्रत्येक विषयको नमुना प्रश्न तयार गरिएको । 

  आयुर्वेद बुस्टर क्याप्सुल नामको पुस्तक पहिलो संस्करणमा उपलब्ध हुनेछ। आयुर्वेद परम्परालाई सबैभन्दा पुरानो चिकित्सा पद्धति मानिन्छ। आयुर्वेदको अपार ज्ञानको भण्डार हो। यो आयुर्वेद पुस्तक चौथो तहको पाठ्यक्रममा मात्र सीमित रहेको सो भण्डारबाट आयुर्वेद बुस्टर क्याप्सुल नामक पुस्तक तयार गरिएको छ । पाठ्यक्रम निश्चित उद्देश्यको लागि एउटा राजमार्ग हो पाठ्यपुस्तकहरू अन्त्यको माध्यम हो। यही भनाइलाई ध्यानमा राखेर यो पुस्तक तयार गरिएको हो । आयुर्वेदका सम्पूर्ण विषयलाई समेट्ने भएकाले यो पुस्तक चौथो तहका लागि विशेष रूपमा तयार गरिएको हो यो विस्तृत वर्णन नगरी छोटो र मिठो तरिकाले तयार गरिएको हो । तर चौथो तहको पाठ्यक्रममा आधारित भए पनि सबै आयुर्वेदका विद्यार्थीका लागि उपयोगी हुने विश्वास लिएको छु । र हाल यसमा लोकसेवा आयोगमा सोधिएका वस्तुगत प्रश्न र उत्तरहरू समावेश छन्। लोकसेवा आयोगले तोकेको नयाँ पाठ्यक्रमअनुसार सहयोग सामग्रीको अभाव । यसका लागि आयुर्वेद लोकसेवा सहयोगी नामक पुस्तक प्रकाशित भएको छ । आयुर्वेद लोकसेवा सहयोगी पुस्तक तयार गर्नका लागि विभिन्न विद्वान लेखकका पुस्तकहरूको सहयोगमा तयार पारिएको हो । प्रस्तुत पुस्तक आयुर्वेद लोकसेवा आयोगको नयाँ पाठ्यक्रममा आधारित छ जसमा आयुर्वेदका सबै विषय समेटेर तयार पारिएको छ । यो पुस्तक तयार गर्दा संग्रहमा सहयोग गर्नुभएकोमा पवित्रा कुमारी ओलीप्रति हार्दिक आभार प्रकट गर्दछु। अन्तमा, सचेतना अपनाएर पनि पुस्तक लेखनको सन्दर्भमा देखिएका कमजोरीहरू कमजोरी औंल्याई आगामी संस्करणलाई निरन्तरता दिन सबै पाठकहरूलाई अमूल्य सुझाव छ र सहयोग गरिदिनुहुन अनुरोध गर्दछु । प्रस्तुत पुस्तकले सबैमाझ लोकप्रिय बनोस् भन्ने कामना गर्दछु ।

मंगल विष्ट "मौसम"

आयुर्वेद वास्तवमा जीवनको विज्ञान हो। प्राचीन कालमा महर्षिहरूले आफ्नो ज्ञान र विवेकले यसलाई प्रकाशित गरी मानव कल्याणको लागि सिर्जना गरेका थिए। प्राचीनकालको गुरु-शिष्य परम्पराबाट सुरु भई आधुनिक युगको आयुर्वेद विद्यालयसम्म फस्टाउँदै आएको यो ज्ञान निरन्तर प्रवाहको रूपमा अघि बढिरहेको छ ।अहिलेको युग प्रतिस्पर्धाको युग हो । विद्यार्थीहरूले बाल्यकालदेखि नै विभिन्न प्रतिस्पर्धात्मक परीक्षाहरू पार गर्नुपर्ने हुन्छ, त्यसपछि कतै उनीहरूको भविष्यको बाटो प्रशस्त हुन्छ। आयुर्वेद पनि यसबाट अछुतो छैन। हाम्रो देशमा धेरै आयुर्वेद कलेजहरू छन्। आयुर्वेद विश्वविद्यालयले स्नातक तहको तालिमको व्यवस्था गरेको छ।

आयुर्वेदमा कविराज, बैध विभिन्न मेडिकल अफिसरहरूका लागि भर्नाको लागि प्रतिस्पर्धात्मक परीक्षाहरू सञ्चालन गरिन्छ। तर यी सबै परीक्षाका लागि पाठ्य सामग्रीको अभाव हुँदा विद्यार्थीले उचित मार्गदर्शन पाउन सकेका छैनन् ।

यस दिशामा मैले सानो प्रयास गरेको छु । प्रबुद्ध पाठकहरूले मात्र प्रयासको मूल्याङ्कन गर्न सक्छन्। तर यदि यो पुस्तक पाठकहरूलाई अलिकति पनि फाइदाजनक छ भने म मेरो मेहनतलाई सार्थक ठान्छु, पुस्तक लेखनमा गल्ती हुन सक्छ, त्यसैले म पाठकहरूलाई अनुरोध छ ।यस सन्दर्भमा, पाठकहरू महत्त्वपूर्ण सुझावको लागि अनुरोध छ। मलाई यो पुस्तक लेख्न उत्प्रेरित गर्नुहुने, समय समयमा हौसला प्रदान गर्नुहुने तथा आफ्ना अमूल्य सुझावहरू दिई पुस्तक लेखनमा सहयोग गर्नुहुने सम्पूर्ण गुरु, साथीभाइ र शिष्यहरूप्रति म कृतज्ञता व्यक्त गर्दछु । 

परिक्षार्थीकेा लागी आवश्यक निर्देशनहरू

१. प्रवेश परीक्षाको तयारी-

(क) उम्मेदवारले विगतका वर्षहरूमा सोधिएका प्रश्नपत्रहरू विस्तृत रूपमा अध्ययन गर्नुपर्छ। यसबाट उनले परीक्षासँग सम्बन्धित नियम, प्रश्नपत्रको प्रकृति र सोधिएको प्रश्नको ढाँचा थाहा पाउनका साथै प्रवेश परीक्षाको तयारी गर्न सहज हुनेछ ।

(ख) मुख्य आधार ग्रन्थहरू (चरक, सुश्रुत आदि) विस्तृत रूपमा अध्ययन गर्नुपर्छ। यथासम्भव, मूल संस्कृत पाठ याद गर्ने प्रयास गर्नुपर्छ, जस्तै श्लोक-रुक्षाः वातका गुणहरू, शीतो लागुः सुख्शुक्नालोथ विषादः खराः। यो याद गर्न सजिलो छ। चरकले वातका कति गुणहरू वर्णन गरेका छन् भनी यो प्रश्न सोधियो भने श्लोकको आधारमा ‘सात’ संख्या सजिलै बताउन सकिन्छ।

(ग) जटिल वाक्यहरू सम्झनका लागि, तपाईंले तिनीहरूलाई आफ्नो भाषामा टिप्स आदि बनाएर सम्झन सक्नुहुन्छ। टिप्स आदि बनाएर अन्य जटिल वाक्यहरू अध्ययन गर्नु राम्रो हुन्छ।

(घ) वस्तुगत परीक्षाको तयारीका लागि पहिले मुख्य आधारभूत विषयहरू मात्रै पढ्नुपर्छ भन्ने कुरा सधैं याद राख्नुहोस्। यस प्रकारको पुस्तकलाई पूरक अध्ययनको रूपमा प्रयोग गर्नुपर्छ।

2 परीक्षा दिनमा याद गर्न निर्देशनहरू

(क) परीक्षा केन्द्रमा पुग्नुअघि प्रवेशपत्र, घडी र कलम आदि जाँच गर्ने आवश्यक छ। (ख) परीक्षा केन्द्रमा करिब आधा घण्टा अगाडि पुग्नुपर्नेछ।

(ग) परीक्षा केन्द्र बाहिर अध्ययन गर्नुहुँदैन। यसले तपाईको स्मरणशक्तिलाई असर गर्न सक्छ।

(घ) साथीहरूसँग पनि विषयको बारेमा कुरा नगर्नुहोस्, यसले तपाइँको आत्मविश्वासलाई पनि कम गर्न सक्छ।

(ङ) बिहान हल्का खाजा खानुहोस् र मनलाई शान्त र आनन्दित राख्नुहोस्।

3. परीक्षा हलमा

(क) उत्तरपुस्तिका राम्ररी जाँच्नुहोस् र यसमा लेखिएको जानकारी ध्यानपूर्वक पढ्नुहोस्।

(ख) आफ्नो रोल नम्बर र केन्द्रको नाम आदि ध्यानपूर्वक लेख्नुहोस्।

(ग) पुस्तिकाको लागि पहिलो ५ मिनेट र त्यसमा लेखिएको जानकारी, अन्तिम १५ मिनेट प्रश्नोत्तर जाँचको लागि प्रश्नको सङ्ख्या र बीचको समयलाई प्रश्नको सङ्ख्याका आधारमा विभाजन गरी समयको व्यवस्था गर्ने । र प्रत्येक 30 मिनेट समय हेरेर, गति निर्धारण गर्नुपर्छ।

(घ) कठिन प्रश्नहरूमा अनावश्यक समय खेर फाल्नु हुँदैन।

(ङ) सबै प्रश्नहरू ध्यानपूर्वक पढेर जवाफ दिनुपर्छ।  सबै प्रश्नहरू जसको जवाफ "माथिका सबै" वा "माथिको कुनै पनि होइन", तपाईंले उत्तर ध्यानपूर्वक पढ्नुपर्छ। जस्तै पिप्पलीकेा पर्याय

1. उपकुल्या

2. मगधी

3. कणहरू

4. माथिका सबै

यस प्रकारको प्रश्नमा, कहिलेकाहीँ विद्यार्थीहरूले हतारमा उत्तर '1' लेख्छन् प्रश्नको उत्तर '4' हो।

(छ) अरूको नक्कल कहिल्यै नगर्नुहोस्।

(ज) सबै आवश्यक सामानहरू (प्रवेशपत्र, कलम, घडी आदि) लिएर समयमै परीक्षा केन्द्रमा पुग्नुपर्छ। उम्मेदवारले उपरोक्त कुराहरूलाई ध्यानमा राखेर प्रवेश परीक्षाको तयारी गरिरहने हो भने उसको सफलताको बाटो खुल्छ भन्नेमा म विश्वस्त छु ।

 

क्र.सं.                                     बस्तुगत प्रश्नहरू              

1.         विशुद्ध चक्र स्थान पटचक्रमा कहाँ बताइएको छ ?

            (A) कण्ठ प्रदेशको मूल                  B)  नाभिपछाडि मेरुदण्डभिव  

            (C) हृदयको अगाडि मेरुदण्डभित्र           (D) भू-मध्य

2.         अधारणीय वेग कति छन्  ?

            (A) १०                                                (B) १३

            (C) १४                                                (D) २

3.         NDHS 2016 अनुसार नेपालको मातृमृत्युदर कति छ ?  

            (A) २३९/१ लाख                                           (B) ५३९/१ लाख

            (C) २३५/१० हजार                                       (D) २३९/१० हजार

4.         मृत्तिकाभक्षण कुन रोगको निदान हो ?

            (A) ज्वर                        (B) पाण्डू

            (D) आमवात                     (C) अग्निमान्द्य

5.     एकाएक उच्च ज्वरो आउनु, पेट नदुखिकन वान्ता हुनु, कडा शिरशुल वा टाउको दुख्नु, घाँटी                    दह्रो हुनु (Stiff neck), बिस्तारै अंधेरो लाग्दै बेहोस हुनु  वा बिरामीलाई कम्पन पनि हुन सक्नु यी          लक्षण र चिन्हहरू कुन रोगमा हुन्छ ?

            (A) आमाशयगत शोध (Gastritis)        (B) यकृत शोध (Hepatitis)

            (C) भ्यागुते रोग (Diphtheria)              (D) मस्तिष्कावरण ज्वर (Meningitis)

6.         कुपोषण (Protein energy malnutrition) को कारणाले निम्नमध्ये कुन रोग लाग्दछ ?

            (A) Rickets.                                         (B) Kwashiorkor-marasmus

            (C) Tetanus                                          (D) Common cold

7.         जलसन्त्रास (Hydrophobia) कुन रोगमा पाइन्छ ?

            (A) विषमज्जर (Malaria)                       (B) ठेउला (Chickenpox)

            (C) रेबिज (Rabies)                              (D) लीद (Filaria)

8.         कालाजार रोग के ले सार्दछ ?

            (A) Butterfly                                       (B) Sandfly

            (C) Housefly                                       (D) Blackfly

9.         अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा एकै पटक फैलने रोगलाई के भनिन्छ ?

            (A) Sporadic                                       (B) Pandemic

            (C) Epidemic                                       (D) Endemic

10.       Koch's Disease भन्नाले कुन रोगलाई बुझाउँछ ?  

            (A) Tuberculosis                                 (B) Leprosy   

            (C) Trachoma                                      (D) Typhoid